بارزترین مثال برای موقعیت هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می شود عبارت است از زمان بروز حوادث و سوانح گوناگونی نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی. همچنین خانم های باردار در حین زایمان، نوزادان و به خصوص نوزادان نارسی که به زردی دچار می شوند، نیازمند به خون می باشند. از طرفی بیماران مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده های آن هستند. بسیاری از دیگر بیماران، مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی نسبتاً طبیعی برای تمامی عمر به شکل منظم خون یا فرآورده های خونی دریافت نمایند. درسراسرجهان هرسال 600 هزار مادر دراثر پی آمدهای حاصل ازحاملگی جان خودرا از دست می دهند. حدود 25 در صد از این مرگ ها به خاطر از دست دادن خون است و بسیاری از این زنان اگر خون سالم در اختیارشان قرار می گرفت زنده می ماندند.
در هر ثانیه یک نفر از ساکنان کره زمین از همه سنین و تمام نژاد ها برای ادامه حیات به انتقال خون نیاز دارند. دلایل نیاز برای انتقال خون متفاوت بوده، اما نیاز به خون و فرآورده های خونی به صورت مداوم وجود داشته و به طور مرتب هم در حال افزایش است. هم چنان که کشورهای در حال توسعه امکانات تشخیصی و درمانی خود را در مورد درمان بیماری های گوناگون، مانند انواع سرطان ها گسترش می دهند، بیشتر به تزریق خون احتیاج پیدا کرده و این نیاز هم به طور مستمر افزایش می یابد. همین طور پیشرفت های فنآوری در کشورهای صنعتی و پیشرفته باعث می گردد که اقدامات درمانی جدید ابداع شده و به تبع آن نیاز به خون و فرآورده های خونی بیشتر گردد.
فقط خون اهدایی ، می تواند جان انسان های دیگر را از مرگ نجات بخشد
در حال حاضر، با وجود پیشرفت های چشم گیر در زمینه علم پزشکی هنوز هیچ گونه جایگزین مصنوعی برای خون ساخته نشده است و فقط خونی که توسط انسان های نیکو کار اهدا می شود، می تواندجان انسان های دیگر را از مرگ نجات بخشد. عدم وجود جایگزین مناسب برای خون، محدود بودن مدت زمان نگه داری خون و فرآورده های خونی و همیشگی بودن نیاز به خون و فرآورده های آن سبب شده تا اهدای خون از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار شود.
معمولا به دنبال بروز خونریزی، دستگاه خون ساز فعال شده و شروع به جایگزین کردن خون از دست رفته می کند. اما در مواردی که خونریزی خیلی شدید باشد، یا در برخی بیماری هایی که دستگاه خون ساز بدن را درگیر می کنند، سیستم خون سازی قادر به جایگزینی خون از دست رفته نیست. در چنین شرایطی، تنها اهدای خون توسط یک داوطلب سالم و تزریق خون او می تواند در لحظات مرگ و زندگی، نجاتبخش یک انسان نیازمند باشد.
شما ممکن است در تعطیلات تابستانی آنقدر مشغول برنامه ریزی برای اوقات فراغت خود وترتیب دادن مسافرت ها و برنامه های تفریحی شوید که در آن روزهای خاص از اهدای خون غافل شوید، اما هیچ گاه نباید فراموش کنید که بیماری، سوانح و تصادفات هرگز تعطیل پذیر نیستند و مطمئن باشید که سازمان انتقال خون در کنار بیماران نیازمند، در همه این روزها، بی صبرانه منتظر حضور شما خواهد بود.
چه کسانی نباید خون اهدا کنند؟
احتمالا برخی از اهدا کنندگان خون، دهها بار مبادرت به این امر خیر و حیاتی نموده اند. اما این باعث نمی شود که در یکی از دفعات مراجعه به سازمان انتقال خون، از اهدای خون معاف نشوند. در چنین مواردی راهنمایی های لازم توسط پزشک ارائه شده و در صورت امکان توصیه و تاکید می شود تا فرد داوطلب مجددا در زمان دیگر برای اهدای خون مراجعه نماید.
افراد به دو دلیل ممکن است از اهدای خون معاف شوند: اگر سلامت خود فرد داوطلب در نتیجه اهدای خون به مخاطره بیافتد، اگر سلامت گیرنده خون، حتی به احتمال کم به مخاطره بیافتد. معافیت از اهدای خون می تواند موقتی یا دائمی باشد.
معافیت موقت ازاهدا خون
- · خانم هایی که در دوران حاملگی ـ شیر دهی و قاعدگی هستند، پس از سپری کردن دوران مذکور قادر به خون دادن می باشند.
- · سوراخ کردن گوش، حجامت و خال کوبی در مکان های غیر بهداشتی و با ابزار های غیر استریل و ابتلا به سوزاک یا سیفلیس به مدت یک سال مانع اهدا خون می شود.
- · کسانی که به هر دلیل خون و فرآورده های خونی دریافت کرده اند تا 1 سال نمی توانند خون اهدا کنند.
- · کسانی که مبتلا به تب مالت و یا سل می باشند، تا 2 سال بعد از درمان کامل نمی توانند اهدا کننده خون باشند.
- · اعمال جراحی بزرگ از قبیل برداشتن کیسه صفرا ، برداشتن رحم ، جراحی ستون مهره و جراحی تیروئید تا 6 ماه مانع اهدا خون می گردد.
- · اعمال جراحی کوچک از قبیل برداشتن آپاندیس، جا انداختن شکستگی های کوچک، عمل جراحی بواسیر، فتق، برداشتن لوزه ها و برداشتن وریدهای واریسی، 6 تا 8 هفته مانع اهدای خون می شود.
- · کسانی که کم خونی ناشی از کمبود آهن دارند، در مدت 6-3 ماه که تحت درمان می باشند، نباید خون بدهند.
- · حساسیت های دارویی خصوصاً حساسیت به پنی سیلین تا 1 سال بعد از آخرین تماس، مانع اهدا خون می شود.
- · خانم هایی که سقط جنین کرده اند تا 1 سال بعد نباید خون اهدا نمایند.
- · گیرندگان پیوند پوست یا سایر اعضاء بدن تا یک سال بعد نباید خون اهدا کنند.
- · حبس یا زندان، بیش از 72 ساعت متوالی سبب معافیت 12 ماهه اهدای خون می گردد.
- · در مواردی مانند ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا، اعمال دندان پزشکی اخیر، مصرف برخی از داروها مانند: آنتی بیوتیک ها، آسپرین و ایندرال، دریافت واکسن و حالات خاص مانند بالا یا پائین بودن فشار خون، پس از گذشت زمان خاص یا برطرف شدن علت معاف شدن، فرد می تواند با نظر پزشک معاینه کننده دوباره برای اهدای خون مراجعه نماید.
معافیت دائم ازاهدا خون
اگر موارد زیر شامل حال شما می شود نباید خون اهدا نمایید:
- اگر دارای سابقه بیماری هایی مانند: بیماری های قلبی و عروقی، بیماری های ریوی شدید مانند آسم، سکته مغزی، تشنج، دیابت قندی وابسته به انسولین هستید.
- اگر سابقه ابتلا به بیماری های عفونی مانند هپاتیت بی، هپاتیت سی و یا ایدز دارید.
- اگر قصد شما برای اهدا خون انجام آزمایش های مربوط به بیماری های ایدز، هپاتیت بی، هپاتیت سی و یا سایر آزمایش ها به دلیل احساس بیماری می باشد. آزمایش های مربوط به بیماری ایدز در مراکز تعیین شده به صورت رایگان در اختیار شما می باشد.
- اگر مبتلا به بیماری ایدز بوده و یا آزمایش های مربوط به این بیماری در شما مثبت می باشد.
- اگر یکی از علائم و نشانه های ایدز را دارا می باشید مانند: تب تعرق شبانه، کاهش وزن بدون دلیل، سرفه، اسهال، تورم غددلنفاوی، لکه های سفید رنگ روی سطح زبان یا لکه های برجسته روی پوست بدن.
- اگر حتی برای یک بار به خود مواد مخدر تزریق کرده اید.
- اگر مبتلا به بیماری هموفیلی بوده و هرگونه فاکتور انعقادی در یافت کرده اید.
- اگر هرگونه فعالیت جنسی مشکوک داشته اید.